Thời gian gần đây, ở xã Ninh Vân (thị xã Ninh Hòa, Khánh Hòa) rộ lên
tin đồn có một loại cây rừng có khả năng chữa được nhiều chứng bệnh nan
y, đặc biệt là bệnh xơ gan cổ trướng. Lẽ thường, có bệnh thì vái tứ
phương, nên khi nghe tin đồn, không ít người bệnh đã đổ về Ninh Vân mua
thuốc sắc uống để cầu khỏi bệnh.
Tuy công dụng của loại cây rừng bí ẩn này chưa được cơ quan chức năng
kiểm nghiệm, thậm chí, người ta còn chưa biết tên của loại cây này,
nhưng không ít người dân ở Ninh Vân vẫn liều mình làm thầy lang, bốc cây
thuốc này để chữa bệnh.
Không biết mức độ quý hiếm của loại “thần dược” này đến mức nào, nhưng
chỉ bằng việc bán thân và rễ cây (giá 70 - 100 ngàn đồng/kg) mỗi ngày
các “thầy lang” ở đây thu lợi hàng triệu đồng. Liệu đây có phải là “thần
dược” hay chỉ là lời đồn?
Lần theo tin đồn
Một buổi sáng Thứ bảy, có 2 phụ nữ tìm đến tòa soạn cung cấp thông tin
về một loại thuốc có khả năng chữa được nhiều bệnh hiểm nghèo, đặc biệt
là bệnh xơ gan cổ trướng. Một trong hai người giới thiệu tên là Trần Thị
Xuân Hồng, thường trú thôn Tây, xã Ninh Vân (thị xã Ninh Hòa) và đang
cần đăng thông tin trên báo.
Thấy tôi có vẻ nghi ngờ, bà Hồng đã lấy trong túi ra một bọc thuốc gồm
thân, rễ và một nhánh cây con để dẫn chứng về bài thuốc “cải tử hoàn
sinh” mà bà đang muốn thông tin để cứu người. Giới thiệu về thuốc, nhưng
bà Hồng lại không hề biết đây là loại cây gì bởi theo bà, đây là bài
thuốc dân gian của người dân tộc thiểu số.
Tôi thấy thật khó tin khi nhìn “thần dược” chữa bệnh xơ gan cổ trướng
trông chẳng khác gì loại rễ cây thông thường. Bà Hồng quả quyết: “…không
tin, cứ tìm gặp ông Lê Hăng trú xã Ninh Vân sẽ rõ! Cách đây 2 năm, ông
này bị xơ gan cổ trướng giai đoạn cuối, bệnh viện đã trả về; gia đình
cũng đã chuẩn bị lo hậu sự. Nhưng sau khi có người bày cho uống rễ cây
này, ổng đã hết bệnh, hiện rất khỏe mạnh và còn có thể làm được nhiều
việc nặng nhọc, thậm chí nhậu bí tỉ mà chẳng việc gì…”.
Theo bà Hồng, ông Hăng là bạn thân của gia đình; chính vợ chồng bà đã
cùng đi tìm và đào loại cây rừng này về chữa bệnh cho ông Hăng nên muốn
nhiều người bệnh cùng biết.
Thấy tôi nửa tin nửa ngờ, bà Hồng còn ghi lại địa chỉ và số điện thoại
của ông Lê Hăng để tôi có thể “mắt thấy, tai nghe” chuyện người được
“cải tử hoàn sinh” nhờ “thần dược” này và không quên nhắn nhủ: “Nhà báo
nên tìm hiểu kỹ rồi thông tin cho mọi người biết công dụng trị bệnh của
loại thuốc này”.
Thực hư chuyện ông Hăng khỏi bệnh
Tìm gặp “bệnh nhân”, tôi được “mục sở thị” một ông Hăng khỏe mạnh,
người phốp pháp. Ông không hề có biểu hiện của người bị xơ gan cổ trướng
giai đoạn cuối. Được hỏi về căn bệnh của mình, ông Hăng phấn chấn kể:
“Tôi vốn là một người có máu nghệ sĩ, đàn giỏi hát hay nên hầu hết cuộc
vui nào trong làng cũng được mọi người gọi tham gia cho vui vẻ.
Do làm bạn với “ma men” thường xuyên nên tôi bị bệnh gan cũng là điều
khó tránh khỏi. Tuy nhiên, do chủ quan nên thời gian đầu, tôi không hề
điều trị hay đi khám ở trung tâm y tế nào. Cuối năm 2010, cơ thể tôi
bỗng dưng biến dạng, bụng trướng to, ăn uống kém, chân tay sủi vẩy và
lớn bất thường, sắc mặt vàng bệch, thường xuyên đau bụng và khó khăn khi
đại tiện.
Tới Phòng khám Đa khoa Phúc Lộc ở đường Trần Quý Cáp (TP. Nha Trang),
tôi được bác sĩ chẩn đoán xơ gan - bụng đa ổ dịch và bệnh đã chuyển sang
giai đoạn cuối. Tuy vẫn kê toa thuốc, nhưng bác sĩ ở đây cũng lắc đầu
và khuyên vợ tôi về “chuẩn bị tinh thần”.
Về nhà, vợ tôi cũng cho tôi uống đủ thuốc Đông, Tây y nhưng bệnh không
hề thuyên giảm. Do bệnh ngày một nặng, đi đứng, ăn ở, vệ sinh đều phải
có vợ chăm nên nhiều lúc tôi nản lắm. Tình cờ, một người bạn tên Sinh -
công nhân làm đường ở Ninh Vân ghé thăm, đưa cho tôi mấy bịch rễ cây,
bảo tôi sắc uống thử vì đây là bài thuốc của người dân tộc thiểu số.
Nói thật, khi dùng loại rễ này, tôi cũng không tin mình có thể khỏi
bệnh, nhưng “có bệnh thì vái tứ phương”. Vậy mà sau khi uống được 1
tháng, tôi thấy cơ thể chuyển biến rõ rệt, bụng và chân tay có dấu hiệu
xẹp xuống.
Thấy thuốc chữa có hiệu quả, được sự hướng dẫn của anh Sinh, vợ tôi đã
nhờ mấy người bạn, rồi thuê thêm người lên núi Hòn Hèo tìm loài cây rừng
này để tiếp tục sắc uống. Sau khoảng 6 tháng dùng thường xuyên, cơ thể
tôi có dấu hiệu hồi phục, việc đi đứng, ăn uống trở lại bình thường.
Từ đó đến nay, tôi vẫn uống đều loại thuốc này như uống trà. Năm ngoái,
khi tôi đi khám ở Bệnh viện Đa khoa khu vực Ninh Hòa, bác sĩ khẳng định
bệnh của tôi đã khỏi”.
Theo ông Hăng, việc ông thoát chết là chuyện mà mọi người trong làng
đều không tin nổi. Vì thế, sau khi ông Hăng khỏe, nhiều người dân trong
làng bị bệnh gan, gút, cao huyết áp, mạch lươn… đều đi đào rễ cây về
dùng thử và đều khỏi bệnh! Vì thế, người dân trong làng đều tin cây này
là “thần dược”! Tuy nhiên, khi tôi gạn hỏi thông tin về “ân nhân” cho
cây thuốc, ông Hăng lại mơ hồ, không rõ địa chỉ, chỉ nói người đó tên
Sinh, một công nhân đến Ninh Vân làm đường mà tình cờ ông quen trong một
cuộc nhậu.
Đâu là sự thật?
Chuyện ông Hăng thoát căn bệnh hiểm nghèo đã gây chú ý cho nhiều người
bệnh khác. Người nào có bệnh nan y, đặc biệt là xơ gan cổ trướng, nghe
thông tin này, đều tìm đến ông Hăng để mua “thần dược” về điều trị.
Ngoài ông Hăng, không ít người dân ở Ninh Vân bỗng dưng trở thành thầy
lang bốc thuốc, đoán bệnh. Và chỉ riêng việc bán thân, rễ cây “thần
dược” với giá 70 - 100 ngàn đồng/kg, mỗi ngày, các “thầy lang” ở đây
cũng thu được hàng triệu đồng. Theo bà Hồng (người cung cấp thông tin
ban đầu), hiện nhiều người ở các tỉnh như: Phú Yên, Bình Định, Quảng
Ngãi, Tây Ninh, TP. Hồ Chí Minh… đều đổ xô về Ninh Vân mua thuốc, thậm
chí, nhiều người còn mua để gửi sang Mỹ, Canada cho người thân dùng!
Hiện nay, mỗi ngày đều có hàng chục người lên núi Hòn Hèo đào “thần
dược”. Có “người thực việc thực” chứng minh, được nhiều người trong làng
tin dùng, hơn nữa, “thần dược” lại bán được nhiều tiền nên cây này hiện
rất khan hiếm. Cũng vì muốn thông tin cho nhiều người biết, bà Hồng đã
sốt sắng nhờ chúng tôi nêu rõ tên tuổi, địa chỉ và số điện thoại của bà
lên mặt báo “để người bệnh tiện liên lạc”.
Bà Trà Thị Bông Sen - Chủ tịch UBND xã Ninh Vân khẳng định: “Việc ông
Hăng bị xơ gan cổ trướng giai đoạn cuối là có thật, thậm chí gia đình đã
chuẩn bị hậu sự. Nhưng sau khi được một người bạn bày cho uống một loại
rễ cây rừng mọc trên núi Hòn Hèo thì ông ấy đã khỏe hẳn. Chính vì chứng
kiến ông Hăng khỏi bệnh một cách thần kỳ nên trong làng, 10 người thì
có tới 6 - 7 người tin dùng loại thuốc này”.
Theo bà Sen, chính từ trường hợp của ông Hăng mà nhiều người bệnh khác,
đặc biệt là bệnh gan, cũng được cứu sống nhờ bài thuốc này.
Theo quan sát của chúng tôi, loại cây rừng này thân gỗ, có gai dài, lá
nhỏ, thon dài, rễ và thân có mùi thơm giống như một vị thuốc nam. Để sử
dụng, người dân đem sao vàng, sau đó cho vào nồi đun sôi rồi uống như
nước trà; mỗi lần nấu khoảng 2 lạng cây với 2 lít nước.
Theo người dân, tuy đã đi chặt cây, đào rễ gần 1 năm nay nhưng chưa
thấy cây này ra hoa, kết trái. Thực tế, hiệu quả chữa bệnh của loại cây
rừng bí ẩn này chưa được cơ quan chức năng kiểm nghiệm, thậm chí người
ta không biết đây là loại cây gì.
Tiến sĩ y học Nguyễn Thướng, Chủ tịch Hội Đông y tỉnh cho biết: “Hầu
hết những cây thuốc quý đang sử dụng trong Đông y thường bắt nguồn từ
kinh nghiệm dân gian. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên tôi nhìn thấy loại
cây này. Tôi khẳng định loại cây này không nằm trong danh mục các cây
thuốc, vị thuốc, bài thuốc được sử dụng trong cơ sở khám chữa bệnh Đông
y.
Để hiểu rõ về cây thuốc, phải có cơ quan chức năng như Viện Dược liệu
Trung ương phân tích, thử nghiệm sinh học, hóa học…, từ đó xác định đây
có phải loại thuốc quý hay không. Hội Đông y có chức năng cùng ngành Y
tế bảo tồn, phát huy vốn quý y học cổ truyền, kinh nghiệm điều trị trong
dân gian nên hoan nghênh mọi thông tin về các cây thuốc quý.
Tuy nhiên, nếu chưa được cơ quan chuyên môn kiểm chứng thì người dân
không nên lạm dụng và tin tưởng mù quáng, bởi chưa có cơ sở khoa học nào
chứng minh một loại cây có thể trị bá bệnh”.
Đây không phải lần đầu tiên ở Khánh Hòa có tin đồn về “thần dược” trị
các chứng bệnh nan y. Lẽ thường, “có bệnh thì vái tứ phương”, nên không
lạ khi có nhiều người bệnh đang đổ về Ninh Vân mua cây thuốc sắc uống để
mong khỏi bệnh. Thông tin về “thần dược” chữa bách bệnh là sự thật hay
tin đồn, rất cần cơ quan chuyên môn sớm kiểm chứng. Nhưng sự thực là đã
có không ít “thầy lang” tự phong đang chẩn bệnh, bốc thuốc và thu tiền
của người bệnh.
Qua kiểm nghiệm ban đầu, Viện Dược liệu đã xác định mẫu cây Sở Y tế
tỉnh Khánh Hoà gửi là Cây thuốc xáo tam phân (tên khoa học là
Paramignyatrimera). Cây chứa 2 thành phần chủ yếu là courmarin và
triterpenoid, ngoài ra còn có các thành phần flavonoid, saponin,
alcaoid.
Thí nghiệm trên chuột nhắt cho thấy loại cây này có độc tính thấp, có
tác dụng ức chế tốt viêm gan cấp; ức chế, tiêu diệt được 5 dòng tế bào
ung thư là ung thư gan Hep- G2, ung thư đại tràng HTC116, ung thư vú MDA
MB231, ung thư buồng trứng OVCAR-8, ung thư cổ tử cung Hela.
Đặc biệt có tác dụng mạnh đối với 2 dòng tế bào ung thư gan Hep- G2 và
ung thư cổ tử cung Hela. Thí nghiệm lâm sàng cũng cho thấy, cây xáo tam
phân khá an toàn khi sử dụng.
Sở Y tế Khánh Hòa đang đề nghị Bộ y tế và các đơn vị liên quan hướng
dẫn bước cần thiết để khẳng định cây xáo tam phân có tác dụng điều trị trên người hay không.
Đồng thời đề nghị tỉnh chỉ đạo các địa phương liên quan có biện pháp bảo vệ nguồn gen cây xáo tam phân tránh bị khai thác quá mức như hiện nay.